1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền công nghệ số
các định nghĩa về một số cách kiếm tiền online (electronic money/e-money) hiện nay trên thế giới thường được hiểu ở phạm vi tương đối rộng. Ví dụ, ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) diễn đạt tiền điện tử là trị giá tiền tệ được lưu trữ trên một thiết bị điện tử được dùng phổ biến để thực hiện thương lượng thanh toán cho các đơn vị khác không phải là công ty phát hành. Còn ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS) định nghĩa tiền điện tử là giá trị được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong ấy thông báo về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của quý khách được lưu trữ trên một thiết bị điện tử thuộc sở hữu của quý khách. Các khái niệm này hơi phức tạp, có thể gây ra lầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền kỹ thuật số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).
Xem thêm: mt5 là gì
Trong thực tiễn, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với những loại tiền khác chuẩn y 4 đặc điểm chính. Trước nhất, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo đấy, tiền điện tử có tất cả 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), thảo luận (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Song song, tiền điện tử cũng luôn được biểu lộ dưới dạng giá trị của tiền pháp định của một quốc gia (thí dụ Việt Nam Đồng, USD, SGD...). Không chỉ có vậy, tiền điện tử cũng được nhà băng Trung ương (NHTW) đảm bảo.
Thứ 2, tiền điện tử có thể do nhà băng phát hành hoặc cũng có thể do doanh nghiệp phi ngân hàng phát hành. Vậy nên, để bảo đảm an toàn cho người sử dụng, tất cả các nước luôn có quy định rất chặt chẽ đối với các đơn vị phát hành tiền điện tử. Đối với các nhà băng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ đề xuất, bảo hiểm tiền gửi… Đối với các công ty phi nhà băng, NHTW có các quy định về cấp phép, về giám sát… và thường nhật phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống ngân hàng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).
Thứ ba, tiền điện tử có công thức bảo đảm tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo đó, tiền điện tử do những nhà băng phát hành sẽ được đảm bảo bằng tỷ lệ dữ trữ buộc phải tại NHTW, còn tiền điện tử do các doanh nghiệp phi nhà băng phát hành sẽ được đảm bảo bằng công thức ký quỹ tại hệ thống nhà băng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Thường nhật, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn phổ quát so với tỷ lệ dự trữ yêu cầu do các quy định an toàn áp dụng đối với những đơn vị này thấp hơn rộng rãi so với ngân hàng. Tỷ lệ ký quỹ tại một số đất nước theo cách tiếp cận cẩn trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm dị biệt then chốt giữa tiền nhà băng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).
Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm 2 loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại thông minh gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.
Xem thêm: mô hình lá cờ
Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB khái niệm như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền công nghệ số ko chịu sự điều hành, được phát hành bởi những người lớn mạnh phần mềm (developers) thường song song là người kiểm soát hệ thống; được sử dụng và ưng ý trả tiền giữa các thành viên của một cùng đồng ảo nhất mực”. Tỉ dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được dùng cho lăng xê hay các trò chơi trên app Facebook... Theo đó, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo ko phải là tiền pháp định nên không gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW đảm bảo. Những công ty phát hành tiền ảo cũng không chịu sự quản lý, giám sát chặt chẽ của NHTW. Cùng lúc, khuôn khổ hoạt động của tiền ảo thường hơi hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và dùng cho mục tiêu nhất mực (thí dụ, game online). Đề cập cách khác, tiền ảo mang nhiều đặc điểm của hàng hóa đàm đạo hơn là một đồng tiền. Mặc dù vậy, hiện nay tiền ảo đang từng thao tác tăng trưởng với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn trách nhiệm của doanh nghiệp phát hành mà ko gắn với nghĩa vụ của NHTW và phạm vi hoạt động cũng chỉ ở khuôn khổ một cộng đồng như nêu trên.
Còn tiền phương pháp số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được cho ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp, được đàm phán, luận bàn hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự điều hành của bất kỳ tư nhân hay công ty nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ điển hình của tiền kỹ thuật số là Bitcoin, Ethereum... Có thân xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang vững mạnh để có đa dạng đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng trả tiền, còn khả năng tàng trữ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Dù rằng vậy, tiền công nghệ số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở nên tiền điện tử với lý do quan trọng nhất là sự xác nhận của NHTW các quốc gia. Khi NHTW các quốc gia không thừa nhận, đồng bạc phương pháp số sẽ ko được bảo đảm và không có khả năng quy đổi ở phạm vi rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền công nghệ số đang được tăng trưởng theo hướng khai thác những lợi thế, Về ưu điểm của công nghệ chuỗi khối - blockchain (như chi phí giao dịch thấp, độ an toàn bảo mật cao, thuận lợi, mau chóng...) hơn là theo hướng sử dụng đồng tiền công nghệ số như 1 đồng tiền thực sự.
Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đó là tiền di động (mobile money), quan niệm rằng tiền di động và tiền điện tử không giống nhau. Tuy thế, theo khái niệm của Hiệp hội thông báo di động toàn cầu (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận nhà cung cấp tài chính qua điện thoại di động. định nghĩa này rộng và bao hàm tất cả ý nghĩa của nhà sản xuất này, nhất là từ giác độ người tiêu dùng. Theo đấy, với thực chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do công ty (thường là nhà mạng) phân phối dịch vụ trung gian thanh toán phát hành và định danh quý khách thông qua hạ tầng dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, ko cần liên kết với tài khoản ngân hàng. Tổ chức vốn đầu tư quốc tế (IFC) cũng quan niệm rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong ấy những thương lượng thanh toán và nguồn vốn được tiến hành trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc ko trực tiếp gắn với account nhà băng.
2. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam
Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định khái niệm tiền điện tử. Tuy nhiên, 1 vài văn bản đã quy định các dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật nhà băng Nhà nước (2010), Luật những tổ chức tín dụng (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về thanh toán không dùng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung 1 vài điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ nhà băng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về trả tiền không sử dụng tiền mặt sửa đổi đã hợp nhất đưa ra khái niệm rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là trị giá tiền tệ lưu trữ trên những dụng cụ điện tử được trả trước bởi quý khách cho nhà băng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, doanh nghiệp phân phối dịch vụ trung gian trả tiền để tiến hành thương lượng thanh toán và được đảm bảo trị giá tương ứng tại ngân hàng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.
So sánh với các định nghĩa trên toàn cầu, có thể thấy khái niệm trong dự thảo khá thích hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan trọng hơn là việc thống nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không chỉ giúp dừng rõ ràng khuôn khổ của tiền điện tử mà còn giúp công tác điều hành được hợp nhất về một làm mối là NHNN, từ đó lấp được lỗ hổng trong công việc quản lý đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.
đồng thời, các quy định trong dự thảo can dự tới tổ chức phi nhà băng cũng giúp phân biệt rõ tổ chức phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với tổ chức hoạt động không phép, phi pháp. Qua ấy, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp các cơ quan có thẩm quyền trong ngăn ngừa các hành vi phạm nhân trong lĩnh vực này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời gian qua.
Nắm bắt xu thế, cập nhật thông tin về đường ma là gì tại Việt Nam